„Mistrz Pityński” w Warce

Andrzej Pityński to jeden z najbardziej cenionych współczesnych rzeźbiarzy polskich. Od połowy lat 70. na stałe mieszka w Stanach Zjednoczonych. Jego prace – pomniki, popiersia, płaskorzeźby – znajdują się w największych miastach USA. Ekspozycję będzie można zwiedzać w sali wystaw czasowych Centrum Edukacyjno-Muzealnego Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego. Wstęp na nią jest bezpłatny.

Wernisaż wystawy „Mistrz Pityński” odbył się 1 lipca w związku obchodami 50-lecia muzeum. Zgromadził on wielu znakomitych gości, w tym Marszałka Senatu RP Stanisława Karczewskiego. Znaleźli się wśród nich również przyjaciele i rodzina artysty. Nie zabrakło też „odkrywców” Andrzeja Pityńskiego – prof. dr. hab. Andrzeja K. Olszewskiego z małżonką dr Ireną Grzesiuk-Olszewską. Napisali oni we wstępie do katalogu wystawy: Pityńskiego uważa się za „rzeźbiarza polsko-amerykańskiego”, choć – w świetle charakteru jego sztuki – znaczenie tego określenia wykracza poza sprawy narodowości artysty i terytorium jego pracy. Pityński, tematyką swoich rzeźb, wprowadził do kultury amerykańskiej, w której z polskich motywów istnieją głównie Kościuszko i Pułaski, nowe treści. To dzięki niemu właśnie w Ameryce powstały pierwsze pomniki w hołdzie ofiarom zbrodni w Katyniu (Doylestown, Jersey City, Baltimore), o której w Polsce dziesiątki lat nie wolno było mówić, a poza Polską wygodniej było nie mówić.

Sam Andrzej Pityński opowiedział o kulisach swojego wyjazdu do Stanów Zjednoczonych, zwłaszcza o trudnych początkach, o procesie powstawania pomników, o dziełach, które są mu szczególnie bliskie. Podkreślił też, że jest pewien swojego warsztatu pracy: – Jeśli ktoś chce mieć rzeźbę Mistrza Pityńskiego, przychodzi do Mistrza Pityńskiego – skwitował dobitnie.

Nie należy się mu dziwić. Jego prace stanęły m.in. w: Baltimore (pomnik „Płomień Wolności – Katyń 1940” z 2000 r.), Bostonie (pomnik „Patrioci” z 1983 r.), Doylestown, czyli „amerykańskiej Częstochowie” (pomnik „Mściciel” z 1988 r.) oraz New Jersey (pomnik „Katyń 1940” z 1991 r.). W Polsce jego monumenty można zobaczyć w Warszawie (pomnik „Błękitna Armia” z 1998 r.), Stalowej Woli (pomnik „Patriota” z 2011 r.) oraz rodzinnym Ulanowie (liczne popiersia i płaskorzeźby).

Miniatury wspomnianych pomników można zobaczyć na wystawie. Na ekspozycję złożyły się też rzeźby kameralne artysty i inne prace. Łącznie ekspozycję tworzy ponad 30 rzeźb oraz kilkadziesiąt medali i rysunków. Całość uzupełniają zdjęcia i projekcje multimedialne – film o Andrzeju Pityńskim i dwie prezentacje.

Można z powodzeniem powiedzieć, że artysta bardziej znany jest za granicą niż w Polsce. Stąd też istnieje poważna potrzeba promowania dokonań Mistrza w rodzimym kraju. Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego wyszło na przeciw temu wyzwaniu. Nie jest to pierwsza tego typu inicjatywa. Instytucja od początku swojego istnienia prezentowała prace polskich artystów tworzących za granicą. Od zawsze dla muzeum – za sprawą patrona – były ważne takie wartości jak patriotyzm, wolność i niezależność. Wartości te bliskie są Andrzejowi Pityńskiemu i są stale obecne w jego dziełach. Należy też podkreślić to, że ekspozycja ma duże znaczenie dla samego autora. W tym roku przypada bowiem 50-lecie pracy twórczej Andrzeja Pityńskiego.

Obowiązki kuratora wystawy wzięła na siebie Iwona Stefaniak – dyrektor wareckiego muzeum. Sama ekspozycja została opracowana przez Marcela Benčíka i Kamilę Schinwelską. Zaprezentowane pace pochodzą ze zbiorów Muzeum Andrzeja Pityńskiego w Ulanowie, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie oraz z kolekcji osób prywatnych i archiwum artysty. Wystawa będzie czynna dla zwiedzających bezpłatnie do końca wakacji.

Andrzej Pityński – ur. w 1947 r. w Ulanowie k. Stalowej Woli w rodzinie o tradycjach patriotycznych. Jego rodzice oraz wuj byli członkami partyzantki antykomunistycznej. W 1974 r. ukończył krakowską ASP. Niebawem wyjechał do USA. Od 1979 r. pracuje w Johnson Atelier Technical Institute of Sculpture. Jego prace cechuje realizm i przywiązanie do wartości patriotycznych. Za swoje dokonania był wielokrotnie oznaczany – otrzymał m.in. Order Odrodzenia Polski (1989), Złoty Krzyż Zasługi RP (1990), Order Zasługi RP (1996). Został honorowym obywatelem Baltimore (2001) i Ulanowa (1991). Prywatnie jest miłośnikiem sportów konnych.

Współorganizatorem wystawy jest Narodowe Centrum Kultury.

Inf. muzeum
Fot. Rafał Donica