Stopy procentowe w Polsce - co to i kto je ustala

Co to stopy procentowe?

Stopy procentowe są według encyklopedycznych definicji jednym z podstawowych narzędzi polityki pieniężnej państwa. Służą one jako podstawa do wymierzania minimalnej ceny, za jaką dysponenci kapitału mogą pożyczać go innym na określony czas. Dzięki temu regulować można ilości pieniądza na rynku i utrzymywać go w zdrowym balansie.

Chociaż w teorii wyróżnić możemy kilka rodzajów stóp (Narodowy Bank Polski podaje zazwyczaj stopę referencyjną, lombardową, depozytową oraz redyskonto weksli), w praktyce za stopę procentową uznaje się zazwyczaj podstawowy procent pożyczanej sumy, który trafia od klienta instytucji finansowej na jej konto w zamian za udostępnienie pieniędzy. O ile nie ma to większego znaczenia w przypadku pożyczek krótkoterminowych takich jak te z ratado.pl, tak odgrywa już dużą rolę w przypadku długoletnich kredytów hipotecznych.

Kto ustala stopy procentowe?

W Polsce za ustalanie stóp procentowych odpowiada Narodowy Bank Polski, a dokładniej jego organ decyzyjny - Rada Polityki Pieniężnej. W jej skład wchodzi prezes NBP oraz dziewięciu członków, których co sześć lat powołuje sejm, senat oraz prezydent. Tak długa kadencja pozwala na stabilność decyzji Rady oraz uniezależnienie ich od zmiany władzy. To istotne, gdyż na ich podstawie wylicza się wiele wskaźników ekonomicznych, w tym kwoty odsetek ustawowych.

Podobnie wygląda to w przypadku innych państw czy nawet organizmów ponadnarodowych. Nawet jeżeli zasady powoływania członków danego organu są różne, zawsze za podnoszenie i obniżanie stóp procentowych odpowiada bank centralny. Jest on w końcu odpowiedzialny za prowadzenie polityki finansowej całego kraju.

Stopy procentowe poszczególnych krajów związane są z wydarzeniami rynkowymi, a ich zmiany świadczą o odpowiedzi danego banku centralnego na zagrożenia ekonomiczne. Chociaż w poszukiwaniu tendencji rynkowych obserwuje się decyzje z całego świata, najgłośniejsze są zazwyczaj te podejmowane przez System Rezerwy Federalnej w Stanach Zjednoczonych (w skrócie Fed) oraz Europejski Bank Centralny (EBC).

Stawki referencyjne w Polsce

Stopy procentowe w Polsce są obecnie na najniższym poziomie od 1998 roku, gdy zaczęły być ustalane przez Radę Polityki Pieniężnej. Przez ponad 20 lat podstawowa stopa referencyjna w naszym kraju spadła z poziomu 24 do 1,5. Oznacza to, że koszt pożyczania kapitału powinien być teraz bardzo niski i szybko wziąć możemy pieniądze na kredyt. Co jednak tak naprawdę wpływa na koszt naszych kredytów?

Stawką referencyjną dla kredytodawcy jest w Polsce zazwyczaj WIBOR, trzymiesięczny lub półroczny. To średnia wysokość oprocentowania pożyczek na bankowym rynku wewnętrznym (WIBOR to skrót od Warsaw Interbank Offered Rate). Właśnie za jego pośrednictwem stopy procentowe wpływają na koszt pożyczek - o ile koszty prowizji czy opłat instytucje bankowe regulują samodzielnie, zmiana wartości stopy procentowej jest od nich niezależna.

Przez to w przypadku obniżenia lub podniesienia stóp referencyjnych po trzech czy sześciu miesiącach rata kredytu może się zmniejszyć lub znacząco wzrosnąć. Trzymanie stóp procentowych na niskim poziomie wpływa więc korzystnie na chęć ludzi do brania kredytów, ale ewentualna potrzeba ich podniesienia sprawia, że koszt długoterminowego zobowiązania może po kilku latach znacząco wzrosnąć. Na takie ryzyko najmniej narażeni są klienci biorący pożyczki krótkoterminowe.