Ukraiński wódz ukrywał się pod Grójcem. Zginął prawdopodobnie z inspiracji sowieckiego wywiadu

W marcu 1921 r. w majątku Wincentego Czekanowskiego w Głuchowie zamieszkał Semen Petlura. O schronienie w podgrójeckim majątku wystarał mu się Stanisław Stempowski, działacz społeczny i minister Ukraińskiej Republiki Ludowej, a co najistotniejsze w tej historii, przyjaciel syna Czekanowskiego, Stanisława.

Nikt oprócz Stanisława Czekanowskiego, właściciela Kośmina, nie znał prawdziwej tożsamości przybysza. Zainteresowanych informowano, że to uciekinier z Ukrainy. W grójeckim starostwie zarejestrowano go pod innym nazwiskiem. Ostrożność była uzasadniona, Sowieci domagali się od Polski wydania atamana.

Petlura przebywał w Głuchowie do początku 1922 r. Czas upływał mu głównie na lekturze książek z bogatej biblioteki Stanisława Czekanowskiego.

Pod koniec 1923 r. Petlura wyjechał do Budapesztu, później mieszkał jeszcze w Wiedniu i Genewie. Ostatecznie osiadł w Paryżu. Tam, 25 maja 1926 r. został zastrzelony przez ukraińskiego Żyda i anarchistę Szolema Szwartzbarda, w odwecie za pogromy ludności żydowskiej w czasach  Ukraińskiej Republiki Ludowej. Niewykluczone, że zamach był inspirowany przez wywiad sowiecki. „Kulisy paryskiego zamachu pozostają do dziś niejasne. Bolszewicki udział w zbrodni – być może w formie inspirowania Schwartzbarda, wybranego jako ślepe narzędzie wydaje się oczywisty. Taką opinię podziela większość badaczy, jest ona wszakże ufundowana na domysłach i poszlakach. Brakuje nadal dokumentów, które pozwoliłyby ostatecznie rozwiać wątpliwości” – pisze Jan Jacek Bruski w książce pt. „Między prometeizmem a Realpolitik. II Rzeczpospolita wobec Ukrainy Sowieckiej 1921-1926”.

Życiorys Semena Petlury: https://dzieje.pl/postacie/semen-petlura

Filmy dokumentalne o Semenie Petlurze:

https://www.youtube.com/watch?v=s_dJJ3KC-DM

https://www.youtube.com/watch?v=AGoQzPNHh0g

Tomasz Plaskota