Święto krwiodawców na całym świecie

Pierwsze informacje o próbach leczenia krwią znajdujemy w starożytności. Krew dodawano do kąpieli leczniczych, a także mikstur stosowanych przez ówczesnych medyków. Istnieją średniowieczne wzmianki o piciu krwi, co miało wzmocnić chorych i osłabionych. W 1628 r. William Harvey, nadworny lekarz Karola I Stuarta opisał krążenie krwi w układzie zamkniętym i rolę serca. Kilkanaście lat później - na podstawie jego pracy - podjęto próby przetaczania ludziom krwi zwierzęcej. W 1667 r. Jean Baptiste Denis, nadworny lekarz Ludwika XIV przetoczył ok. 270 ml krwi jagnięcia chłopcu w stanie ciężkim. Dziecko wcześniej błędnie leczono upustami krwi. Pacjent powrócił do zdrowia. Medyk prowadził dalsze eksperymenty. Niestety śmierć jednego z pacjentów i liczne powikłania u innych spowodowały prawne zakazy przetaczania krwi.

Do idei przetaczania krwi powrócono na początku XIX w. Angielski położnik James Blundell podejmował próby bezpośredniego (tj. z krążenia biorcy do krążenia dawcy) przetaczania ludzkiej krwi kobietom po krwotokach porodowych. W ok. 50 proc. skutek leczenia był pozytywny. Przełomowym momentem w transfuzjologii było wyróżnienie w 1901 r. przez Karla Landsteinera grup krwi. W 1914 r. odkryto właściwości cytrynianu sodu, co umożliwiło pokonanie trudności związanych z krzepnięciem krwi i jej przechowywanie. Możliwe były już transfuzje pośrednie i tworzenie banków krwi. W 1940 r. Karl Landsteiner i Aleksander Wiener odkryli antygen występujący w krwinkach czerwonych, tzw. czynnik Rh. Odkrycie grup krwi i czynnika Rh pozwoliło na wyeliminowanie powikłań występujących po transfuzji.

Na ziemiach polskich pierwsze badania i próby przetaczania krwi prowadzili w latach dwudziestych i trzydziestych XIX w. Ludwik Bierkowski i Karol Marcinkowski. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. w niektórych szpitalach przetaczano krew metodą bezpośrednią, a jej konserwowanie i przechowywanie należało do rzadkości.

W 1945 r. Polski Czerwony Krzyż utworzył pierwszą stację krwiodawstwa w Łodzi. Do 1949 r. Powstały stacje krwiodawstwa w Warszawie, Poznaniu, Katowicach, Gdańsku, Szczecinie, Krakowie, Lublinie i Kielcach.

W roku 1951 powołano do życia Instytut Hematologii w Warszawie, który miał czuwać nad rozwojem transfuzjologii i hematologii. W 1952 r. dr. Konrad Vieth utworzył w Radomiu punkt krwiodawstwa, który był filią Wojewódzkiej Stacji Krwiodawstwa w Kielcach. Trzy lata później punkt przekształcony został w samodzielną stację krwiodawstwa.

W 1975 r. Stacja Krwiodawstwa w Radomiu objęła zasięgiem swojego działania Grójec. W nowym budynku grójeckiego szpitala utworzono bank krwi niezbędnej m.in. dla potrzeb oddziału chirurgii. Zorganizowany został także punkt krwiodawstwa. Od tego czasu mieszkańcy regionu grójeckiego aktywnie włączyli się w krwiodawstwo. W 1999 r. stację przekształcono w Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Radomiu. Punkt krwiodawstwa w grójeckim szpitalu działa jako oddział terenowy RCKiK w Radomiu.

Krew możemy oddawać w oddziale terenowym centrum krwiodawstwa w grójeckim szpitalu. Co roku zgłasza się ok 2500 dawców, którzy przekazują ok 1200 litrów krwi. W roku 2015 zgłosiło się 2418 dawców i pozyskano 1085,64 litra krwi pełnej.

W regionie grójeckim w różnych miejscach organizowane są akcje wyjazdowe. Krew można oddać w specjalnie przystosowanym autobusie lub pomieszczeniach udostępnionych przez organizatora. Zbiórki takie odbywają się najczęściej przy parafiach, szkołach i na rynkach miasteczek południowego Mazowsza. Co roku zbiórki krwi organizowane są w Liceum Ogólnokształcącym Piotra Skargi, w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Grójcu, obu grójeckich parafiach, w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Jasieńcu, w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Nowej Wsi, w Warce - w Liceum i Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych, w Lewiczynie, Nowym Mieście, Mogielnicy, Błędowie, na grójeckim rynku i nad zalewem w Głuchowie. Łącznie w wymienionych akcjach udział wzięło ponad 400 osób. Pozyskano niemalże 200 litrów krwi. Co roku na terenie naszego powiatu pozyskiwane jest prawie 1300 litrów krwi od niemalże 3000 krwiodawców.

W całej Polsce rocznie ma miejsce ok. 1,5 miliona przetoczeń składników krwi. Na świecie rocznie dokonuje się ok. 80 milionów pobrań krwi. Mimo, że liczby te mogą robić wrażenie to okazuje się, że krwi ciągle brakuje. Wynika to m.in. z tego, że krew - żywa tkanka ma kilkudniowy termin przydatności. Po dłuższym przechowywaniu nie nadaje się już do użycia. Postęp medycyny – przeprowadzanie coraz bardziej skomplikowanych operacji, np. przeszczepy wysoko ukrwionych narządów, wymaga zabezpieczenia sporych ilości krwi.

Jak mówi Józef Ambroziak – lekarz z II stopniem specjalizacji w zakresie chirurgii ogólnej krew jest lekiem niezastąpionym i niezbędnym m.in. w leczeniu operacyjnym. Nawet, jeżeli przeprowadzany jest zabieg zaplanowany, w którym nie jest wymagane przetoczenie krwi to konieczne jest zabezpieczenie zapasu krwi na wypadek ewentualnych powikłań. Krew jest niezbędna w przypadku leczenia ofiar wypadków, zwłaszcza przy urazach silnie ukrwionych narządów wewnętrznych. Zdarzają się sytuacje, że jest potrzeba przetoczenia kilku litrów krwi, czyli np. od sześciu dawców. Skomplikowane operacje na otwartym sercu - gdy stosowane jest krążenie pozaustrojowe – wymagają zastosowania pięciu lub sześciu litrów krwi – czyli od kilkunastu dawców. Bez ich daru krwi rozwój chirurgii nie byłby możliwy – podkreśla dr Józef Ambroziak.

W honorowe krwiodawstwo bardzo chętnie włączają się maturzyści szkół średnich. Kilkakrotnie w czasie roku szkolnego organizowane są zbiórki krwi na terenie szkół. Pełnoletni uczniowie zgłaszają się także do punktu krwiodawstwa w grójeckim szpitalu. Jak powiedział dyrektor liceum Zbigniew Krawczak – Szkoła oprócz realizowanych zadań dydaktycznych spełnia także funkcje wychowawcze. Honorowe krwiodawstwo jest doskonałym narzędziem wychowawczym, które pozwala kształtować postawy prospołeczne - bezinteresowna służbę wobec innych. Bardzo się cieszę, że uczniowie i nauczyciele naszego liceum angażują się w honorowe krwiodawstwo.

Oprócz uczniów szkół w honorowe krwiodawstwo włączają się żołnierze z Ogrodzienic, strażacy, policjanci, motocykliści, którzy od kilku lat organizują zbiórkę krwi w ramach akcji Motoaserce, a także grójeccy wędkarze.

Grupy te organizują zbiórki krwi w różnych miejscach. Wykorzystywany jest wówczas mobilny punkt poboru krwi. Jest to nie tylko okazja do pozyskania tego cennego leku, ale także działanie promocyjne. Widoczne jest wówczas spore zainteresowanie ze strony młodzieży - zgłaszają się m.in. osoby niepełnoletnie. Zgodnie z przepisami muszą jeszcze poczekać. Ale ta szczególna idea została zaszczepiona w ich sercach. Przychodzą także osoby, które nigdy krwi nie oddawały, a same zapewne jeszcze długo nie zgłosiłyby się do punktu krwiodawstwa w szpitalu. Entuzjazm i dobra atmosfera, jakie wówczas panują sprawiają, że osoby te podejmują decyzję o oddaniu krwi. Potem zgłaszają się do punktu w szpitalu i dalej służą innym.

Aby honorowo oddać krew przede wszystkim trzeba mieć dobrą wolę służenia innym. Krew lub jej składniki mogą oddawać osoby od 18 do 65 roku życia, które ważą co najmniej 50 kilogramów, a temperatura ciała nie przekracza 37 °C. Stan zdrowia krwiodawcy powinien odpowiadać niezbędnym wymaganiom zdrowotnym, aby pobranie krwi nie wywołało ewentualnych ujemnych skutków dla niego samego lub stanu zdrowia przyszłego biorcy.

Dawca nie musi znać swojej grupy krwi. Każdorazowo przy pobieraniu krwi oznaczana jest grupa krwi. Dodatkowo krew jest badana w kierunku zakażenia wirusem HIV, zapalenia wątroby typu B i C oraz kiły.

Oprócz zbiórek z wykorzystaniem mobilnego punktu poboru krwi, codziennie od poniedziałku do piątku można zgłosić się do punktu krwiodawstwa w grójeckim szpitalu w godz. 7.30 -11.00.

Jednorazowo pobiera się tylko 450 ml pełnej krwi. Samo pobranie trwa to zwykle 5-8 minut. Należy do tego doliczyć czas konieczny na wypełnienie ankiety, rejestrację, badania i wywiad lekarski – w sumie ok. 40-60 minut. Mówimy oczywiście o pobraniu krwi pełnej.

Krew pełna może być pobierana nie częściej niż 6 razy w roku od mężczyzn i nie częściej niż 4 razy w roku od kobiet z tym, że przerwa pomiędzy pobraniami nie może być krótsza niż 8 tygodni.

Donacja jest całkowicie bezpieczna, z wykorzystaniem medycznego sprzętu jednorazowego użytku. Czasem słyszę, że oddawanie krwi jest niebezpieczne, że istnieje ryzyko zakażenia różnymi chorobami. Są to wypowiedzi nie zgodne z prawdą. Pomyślmy. Jaki byłby sens poboru krwi bez zachowania środków bezpieczeństwa? Przecież narażony byłby chory, który krwi potrzebuje, dawca i osoby dokonujące pobrania, gdyby ryzyko takie istniało. Tego typu wypowiedzi naszych krwiodawców bardzo zasmucają.

Przed każdym oddaniem krwi przeprowadzane jest badanie lekarskie uwzględniające wyniki pomocniczych badań diagnostycznych. Każdy, kto się zgłasza powinien rano zjeść posiłek, niezbyt tłusty i zrezygnować z podejmowania w danym dniu wysiłku, np. zajęć na siłowni. Dawca otrzymuje w tym dniu pełnopłatne zwolnienie lekarskie. Opuszczając punkt poboru otrzymuje posiłek regeneracyjny - najczęściej 8 czekolad. Wypłacany jest zwrot kosztów poniesionych na przejazd do najbliższego punktu poboru krwi.

Czasem słyszę komentarze, że powinny zostać wprowadzone opłaty za oddawanie krwi. Nie byłoby to dobre rozwiązanie. Przed laty w niektórych krajach na Zachodzie Europy dla zwiększenia rezerw krwi wprowadzono wynagrodzenie pieniężne za oddawanie krwi. Okazało się, że takie działanie nikogo nie zmotywowało do oddawania krwi. Honorowi Dawcy Krwi cieszą się uznaniem w społeczeństwie, które często stara się docenić ich zasługi. Samorządy w poszczególnych miastach podejmują decyzję np. o ulgach w przejazdach środkami komunikacji miejskiej, zwolnieniu w opłatach za parkowanie itp. Oddanie krwi jest darowizną na rzecz centrum krwiodawstwa i jej wartość można odliczyć od podstawy opodatkowania. Zasłużonym honorowym dawcom krwi przysługuje także pewna refundacja przy zakupie leków.

Jednakże - jak mówią krwiodawcy - oddawanie krwi daje ogromną satysfakcję z tego, że bezinteresownie mogą komuś uratować życie. Wystarczy jedna godzina, którą poświęcimy na oddanie krwi, a możemy komuś uratować życie.

Marcin Grzędowski