Robert Szydlik: Jak powstał herb gminy Jasieniec

Zaprojektował pan herb gminy Jasieniec. Co zdecydowało, że zdecydował się pan na użycie właśnie takich symboli i barw?

Obecny herb gminy Jasieniec to drugi projekt. Pierwszy, utrzymany w innej kolorystyce, też nawiązywał do sadownictwa i herbu Jasieńczyk z kluczem,  związanego z historią miejscowych rodów i samą nazwą miejscowości gminnej. Nie mniej komisja heraldyczna negatywnie zaopiniowała pierwszy projekt. Nie kwestionowała ani rysunku, ani faktu zasadności użytych godeł. Wskazała jednak, że choć Jasieńczyk był ważny, to na terenie gminy swój początek miał ród Boglewskich h. Jelita (trzy kopie) który był znaczny w późnym średniowieczu i wydał wielu znakomitych Polaków zapisanych w historii tych ziem i kraju. Skoro po konsultacjach stanęło na tym, że jabłka zostać muszą, co najmniej pięć wieków sadownictwa, a zatem tradycja!, i to w połączeniu z godłem herbu Jelita (trzy kopie), to wówczas z racji na przywołaną wyżej alternację barw wyjścia były dwa. Albo do herbu Jelita – złote kopie w czerwonym polu tarczy – dokładamy dwa złote jabłka, by utrzymać jedną barwę godeł, albo odwracamy barwy 1:1, bo tak można i wówczas mamy Jelita dla Jasieńca „odmienione”, za to z czerwonymi jabłkami. Z tych dwóch wersji samorząd gminy wybrał wersję, która mnie osobiście mniej się podobała, ale jest i oryginalna, i poprawna, a zarazem niepodobna do innych herbów gmin w sadowniczym zagłębiu okolic Grójca.

Co jest najważniejsze przy projektowaniu herbu gminy czy miasta?

Kwestie te na poziomie ogólnym reguluje ustawa o odznakach i mundurach, w której zapisano, że herb powinien być zgodny z miejscową tradycją historyczną. Oczywiście, w XX wieku powstało wiele herbów nowych miast, których wymowa przeczy zapisom ustawy, a wzór graficzny jest daleki od ideału. Od 2001 roku przy MSWiA działa komisja heraldyczna, mam zaszczyt od roku w niej zasiadać, która opiniuje projekty herbów i innych symboli jednostek samorządu terytorialnego. Jeśli projekt uchwały podjętej na poziomie samorządu nie zawiera pozytywnej opinii MSWiA, wówczas wojewoda uchyla taką uchwałę.

Jakie elementy bierze się pod uwagę, krajobraz, historię, współczesność okolicy?

W herbie można umieścić symbole odnoszące się do najstarszej historii miejscowości wchodzących w skład gminy – herbu rodu, który na danym terenie panował najdłużej, był znaczący w historii kraju, może ufundował parafię itd. Można odnieść się do wezwania najstarszej parafii, jeśli erygowano ją u schyłku średniowiecza. Można też sięgnąć do osobliwości przyrodniczych, np. 600-letni dąb, rezerwat lilii wodnych, miejscowej gospodarki, ale dawnej, tradycyjnej i niepospolitej – np. bartnictwa, udokumentowanych rzadkich a charakterystycznych dla danego terenu upraw (len, gryka, sadownictwo), kłosy zboża, bo gmina jest wybitnie rolnicza, czy młotek i koło zębate, bo znajduje się tu przemysł; to nie są symbole ani historycznie odpowiednie, ani nie wyróżniają.

Jak pan dobiera barwy do herbu?

W heraldyce przyjmuje się barwy proste: czerwień, błękit, czasami zieleń (w drodze wyjątku tzw. barwy naturalne, np. kolor sierści zwierzęcia, karnację skóry), oraz dwa metale – srebro = biel, złoto = żółcień. I tu panuje tzw. zasada alternacji barw: nie kładziemy barwy na barwę i metalu na metal. Idealny herb to np. złote godło w czerwonym polu tarczy, albo czerwone godło w złotym polu tarczy. Zielone na czerwonym, czerwone na niebieskim, nie wygląda godnie i nie jest wystarczająco czytelne. Ta zasada widoczna jest także na... większości znaków drogowych.

Rozmawiał Tomasz Plaskota